Portal MKAE

Menu
0

Ministru Koordenadรณr Assuntu Ekonรณmiku

Sesta-feira, 15 Agostu 2025

๐•๐ข๐ฌ๐ž – ๐๐Œ ๐ก๐š๐ฅ๐จ ๐š๐›๐ž๐ซ๐ญ๐ฎ๐ซ๐š ๐›๐š ๐ฌ๐ž๐ฆ๐ข๐งรก๐ซ๐ข๐ฎ ๐“๐๐€ ๐ง๐จ ๐“๐ข๐ฆ๐จ๐ซ-๐‹๐ž๐ฌ๐ญ๐ž: ๐๐š๐ฏ๐ž๐ ๐š ๐ˆ๐ง๐ฏ๐ž๐ฌ๐ญ๐ข๐ฆ๐ž๐ง๐ญ๐ฎ ๐ˆ๐ง๐ญ๐ž๐ซ๐ง๐š๐ฌ๐ข๐จ๐งรก๐ฅ ๐ง๐จ ๐Š๐จ๐ฆ๐ž๐ซ๐ฌ๐ขรก๐ฅ ๐ƒ๐ข๐ฌ๐ฉ๐ฎ๐ญ๐š ๐ฌ๐ข๐ซ๐šโ€

Vise-PM, MCAE no MTA, Francisco Kalbuadi Lay Abertura Seminariu Tribunal Permanente ba Arbitrajen

Governu liu husi Exselensia Vise – Primeiru Ministru no Ministru Koordenadรณr ba Assuntu Ekonรณmiku, Ministru Turizmu no Ambiente, Datoโ€™ Seri Francisco Kalbuadi Lay halo abertura ba seminรกriu Tribunal Permanente ba Arbitrajen ho tema โ€œNavega Investimentu Internasional no Komersial Disputa siraโ€.
Seminรกriu internasional neโ€™e, Governo konvida orador prinsipal nain-rua husi Tribunal Permanente Arbitrajen hanesan Garth Schofield no Martin Doe hodi fahe sira nia esperiensia no hanoin ba autor judisiariu sira iha Timor-Leste neโ€™ebรฉ kompostu husi Prezidente Tribunal Rekursu, Juiz Tribunal Rekursu, Juiz Tribunal Distrital sira no Prokurador Jeral Repรบblika ho nia membru Prokurador sira inklui mรณs advogado no defenso pรบbliku sira partisipa hotu iha seminรกriu neโ€™e.
Iha abertura neโ€™e, Exselensia Vise – Primeiru Ministru no Ministru Koordenadรณr ba Assuntu Ekonรณmiku, Ministru Turizmu no Ambiente, Datoโ€™ Seri Francisco Kalbuadi Lay ho satisfasaun boot hato’o benvindu ba partisipante sira hotu iha seminรกriu
importante kona-ba Tribunรกl Permanente ba Arbitrajen.
โ€œIta-boot sira-nia prezensa ohin loron hatudu rekoรฑesimentu ba importรกnsia husi lei internasionรกl no rezolusaun pasรญfiku ba disputa sira ba dezenvolvimentu no estabilidade ba ita-nia rai,โ€ Vise – Primeiru Ministru hatoโ€™o kestaun neโ€™e bainhira halo abertura ba seminรกriu Tribunal Permanente ba Arbitrajen ho tema โ€œNavega Investimentu Internasional no Komersial Disputa siraโ€ iha Centro Convenรงรตes de Dili (CCD), Kinta, 14 Maio 2025.
Vise – PM Hatutan, iha tinan 2024, Timor-Leste sai ona membru ba dala 123 ba Tribunal Permanente Arbitrajen, ida-ne’e marka pasu signifikativu ida iha ita-nia kompromisu iha orden urรญdiku internasional no adere ba iha rezolusaun pasifiku ba disputa sira.
โ€œPasu estratรฉjiku ida ne’e mosu iha momentu krusiรกl ida, iha ne’ebรฉ Timor-Leste hametin ninia prezensa ekonรณmika internasionรกl, hanesan evidรฉnsia husi ita-nia adesaun iha tinan kotuk ba Organizasaun Mundiรกl Komรฉrsiu (OMK) no iha tempu badak ita-nia integrasaun ba Asosiasaun Nasaun Sudeste Aziatiku (ASEAN)โ€.
Timor-Leste nia partisipasaun iha Tribunรกl Permanent Arbitrajen la’รณs de’it hametin konfiansa komunidade internasionรกl nan atu envolve iha atividade komersiรกl iha ita-nia rai, maibรฉ oferese mรณs mai ita fรณrum รบniku ida ba rezolusaun disputa sira ne’ebรฉ envolve estadu sira, organizasaun internasional sira no entidade privada sira, liuhusi mekanizmu sira hansan arbitrajen, mediasaun, konsiliasaun no verifikasaun faktu
nian.
Hodi promove atrasaun ba investimentu estranjeiru no hametin ita-nia kuadru legรกl, sai imperativu tebes ba instituisaun governamentรกl sira, orguan judisiรกriu no serbisu sira setor justisa nian, profisionรกl legรกl sira no setรณr emprezariรกl at komprende kona-ba mekanizmu sira ba rezolusaun pasifiku ba disputa internasionรกl sira, hanesan sira ne’ebรฉ Tribunal Permanente Arbitrajen fornese.
โ€œSeminรกriu ida-ne’e nia objetivu prinsipรกl mak atu aumenta ita-nia koรฑesimentu kona-ba papรฉl Tribunal Permanente Arbitrajen nian, insa Timor-Leste bele asesu ho efetivu ba mekanizmu sira ba rezolusaun disputa sira – partikularmente investimentu estranjeiru no komรฉrsiu nian, no ikusliu mak atu explora apoiu sira ne’ebรฉ Tribunal Permanente Arbitrajen iha hanesan iha parte harmonizasaun instrument legรกl siraโ€.
Antes konklui, ha’u hakarak hatoo dala ida tan ha’ u-nia benvindu no agradesimentu ba vise-sekretรกriu-jerรกl sira husi Tribunรกl Permanente Arbitrajen, Seรฑor Garth Schofield no Seรฑor Martin Doe, ba sira-nia prontidade no disponibilidade at fahe sira-nia esperiรฉnsia no koรฑesimentu boot iha seminรกriu ida ne’e. Sira-nia esperiรฉnsia iha liu-liu sira ne’ebรฉ envolve Tratadu Tasi Timor nian no iha kazu seluk sira ne’ebรฉ relevante internasionรกlmente sai valiozu ba ita hotu.
Vise – PM mรณs agradese ba kolaborasaun husi Gabinete Vise – PM rasik, Ministรฉriu Justisa, Ministรฉriu Negรณsiu Estranjeiru no Kooperasaun no Gabinete Primeiru-Ministru nian hodi organiza eventu importante ida neโ€™e.
โ€œIkus liu, Ha’u fiar metin katak husi seminariu ida-ne’e sei kontribui signifikativamente ba komprensaun kona-ba Tribunรกl Permanente ba Arbitrajen nia papel no mekanizmu rezolusaun pasifiku ba disputa internasional sira. Ha’u dezeju diskusaun ativa no interesente ba Ita-Boot siraโ€.

0Shares