Vise-Primeiru-Ministru (VPM) no Ministru Koordenadรณr ba Asuntu Ekonรณmiku (MKAE) no Ministru Turizmu Ambiente (MTA), Francisco Kalbuadi Lay, hateten, kriasaun Banku Nasionรกl Dezenvolvimentu Timor-Leste, SA (BNDTL), sei fรณ benefรญsiu ba setรณr privadu sira, no mรณs Timoroan tomak atu dudu dezenvolvimentu Timor-Leste ba oin ho lalais liu-tan.
โ๐๐ซ๐๐ฌ๐ข๐ณ๐ ๐ญ๐๐-๐ญ๐๐๐๐ฌ ๐ก๐๐ซ๐ข๐ข ๐๐๐ง๐ค๐ฎ ๐๐๐ฌ๐ข๐จ๐งรก๐ฅ Dezenvolvimentu Timor-Leste. ๐๐โ๐ ๐ค๐จ๐ฆ๐ข๐ญ๐ฆ๐๐ง๐ญ๐ฎ ๐ข๐๐ ๐ก๐๐กรบ ๐ค๐๐๐๐ฌ ๐ก๐ฎ๐ฌ๐ข ๐๐ ๐๐จ๐ฏ๐๐ซ๐ง๐ฎ ๐๐จ๐ง๐ฌ๐ญ๐ข๐ญ๐ฎ๐ฌ๐ข๐จ๐งรก๐ฅ, ๐ค๐๐ญ๐๐ค, ๐๐ข๐ฆ๐จ๐ซ-๐๐๐ฌ๐ญ๐ ๐ฉ๐ซ๐๐ฌ๐ข๐ณ๐ ๐ข๐ก๐ ๐๐๐ง๐ค๐ฎ ๐๐๐ฌ๐ข๐จ๐งรก๐ฅ Dezenvolvimentu ๐ฉ๐๐ซ๐ ๐๐๐ฅ๐ ๐รณ ๐๐ฌ๐๐ฌ๐ฎ ๐ค๐ซรฉ๐๐ข๐ญ๐ฎ ๐๐ ๐ข๐ญ๐-๐ง๐ข๐ ๐ฉ๐๐ช๐ฎ๐๐ง๐จ ๐ง๐จ ๐ฆรฉ๐๐ข๐จ ๐๐ฆ๐ฉ๐ซ๐๐ณรก๐ซ๐ข๐ฎ ๐ฌ๐ข๐ซ๐, ๐ง๐จ ๐ฆรณ๐ฌ ๐๐ฎ๐๐ฎ ๐ฌ๐๐ญรณ๐ซ ๐ฉ๐ซ๐ข๐ฏ๐๐๐ฎ ๐ฌ๐ข๐ซ๐ ๐๐๐ฅ๐ ๐ก๐๐ญ๐๐ง ๐๐ฌ๐๐ฌ๐ฎ ๐๐ขโ๐๐ค ๐ฅ๐ข๐ฎ-๐ญ๐๐ง ๐๐ ๐ค๐ซรฉ๐๐ข๐ญ๐ฎ, ๐ง๐ฎ๐ง๐โ๐ ๐ฆรณ๐ฌ ๐๐ญ๐ฎ ๐ก๐๐ฅ๐จ ๐ค๐ซ๐ข๐๐ฌ๐๐ฎ๐ง ๐๐ ๐ญ๐ซ๐๐๐๐ฅ๐ฅ๐ฎ ๐ญ๐๐ง๐๐ ๐ข๐ญ๐ ๐ก๐๐ค๐๐ซ๐๐ค ๐ซ๐๐๐ฎ๐ฌ ๐ข๐ฆ๐ฉ๐จ๐ซ๐ญ๐๐ฌ๐๐ฎ๐ง ๐ฌ๐ข๐ซ๐ ๐ง๐จ ๐๐ญ๐ฎ ๐ก๐๐ฅ๐จ ๐ฆรณ๐ฌ ๐ค๐ซ๐๐ฑ๐ข๐ฆ๐๐ง๐ญ๐ฎ ๐๐ ๐ข๐ญ๐-๐ง๐ข๐ รก๐ซ๐๐ ๐ฌ๐ข๐ซ๐ ๐ฌ๐๐ฅ๐ฎ๐ค ๐ก๐๐ง๐๐ฌ๐๐ง ๐๐ ๐ซ๐ข๐ค๐ฎ๐ฅ๐ญ๐ฎ๐ซ๐ ๐ก๐จ ๐ฌ๐๐ฅ๐ฎ๐ค ๐ญ๐๐ง,โโ ๐๐ข๐ฌ๐-๐๐ซ๐ข๐ฆ๐๐ข๐ซ๐ฎ-๐๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญ๐ซ๐ฎ ๐ก๐๐ญ๐จโ๐จ ๐๐ฌ๐ฌ๐ฎ๐ง๐ญ๐ฎ ๐ง๐โ๐ ๐๐ ๐ฃ๐จ๐ซ๐ง๐๐ฅ๐ข๐ฌ๐ญ๐ ๐ฌ๐ข๐ซ๐ ๐ข๐ก๐ ๐๐๐ฆ๐ข๐งรก๐ซ๐ข๐ฎ ๐ค๐จ๐ง๐-๐๐ ๐๐จ๐ง๐ฌ๐๐ข๐ญ๐ฎ ๐๐๐ง๐ค๐ฎ ๐๐๐ฌ๐ข๐จ๐งรก๐ฅ ๐๐๐ณ๐๐ง๐ฏ๐จ๐ฅ๐ฏ๐ข๐ฆ๐๐ง๐ญ๐ฎ ๐๐ข๐ฆ๐จ๐ซ-๐๐๐ฌ๐ญ๐ (๐๐๐ฆ๐ข๐ง๐๐ซ ๐จ๐ง ๐ญ๐ก๐ ๐๐จ๐ง๐๐๐ฉ๐ญ ๐จ๐ ๐ญ๐ก๐ ๐๐๐ญ๐ข๐จ๐ง๐๐ฅ ๐๐๐ฏ๐๐ฅ๐จ๐ฉ๐ฆ๐๐ง๐ญ ๐๐๐ง๐ค ๐จ๐ ๐๐ข๐ฆ๐จ๐ซ-๐๐๐ฌ๐ญ๐) ๐ง๐โ๐๐รฉ ๐ก๐๐ฅ๐โ๐จ ๐ข๐ก๐ ๐ฌ๐๐ฅ๐๐ฎ๐ง ๐๐ฎ๐๐ข๐ญ๐จ๐ซ๐ข๐ฎ๐ฆ ๐๐๐ฒ ๐๐๐ฅ๐ ๐๐๐ง๐๐ง๐ ๐๐ฎ๐ฌ๐ฆรฃ๐จ ๐ข๐ก๐ ๐๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญรฉ๐ซ๐ข๐ฎ ๐
๐ข๐ง๐๐ง๐ฌ๐ ๐ข๐ก๐ ๐๐ข๐ญ๐๐ซ๐๐ค ๐๐๐ซ๐๐ง, ๐๐ข๐ฅ๐ข, ๐๐๐ฌ๐ญ๐, ๐๐ ๐๐ ๐จ๐ฌ๐ญ๐จ ๐๐๐๐.
Vise-Primeiru-Ministru (VPM) no Ministru Koordenadรณr ba Asuntu Ekonรณmiku (MKAE) no Ministru Turizmu Ambiente (MTA), Francisco Kalbuadi Lay hatutan, kriasaun Banku Nasionรกl Dezenvolvimentu nuโudar serbisu ekipa ministรฉriรกl sira hanesan, Ministรฉriu Koordenadรณr ba Assuntu Ekonรณmiku (MKAE) neโebรฉ kompostu husi Ministรฉriu Agrikultura no Peska (MAP), Ministรฉriu Transporte no Komunikasaun, no Ministรฉriu Planeamentu no Investimentu Estratรฉjiku inklui Ministรฉriu Finansa.
Banku Nasionรกl Dezenvolvimentu Timor-Leste hanesan instituisaun finanseira ida ba ekonomia no dezenvolvimentu nasionรกl Timoroan nian, no neโe laโรณs banku komersiรกl.
Hafoin seminรกriu neโe tama kedas ba aprovasaun lei bankรกria nian no submete kedas ona ba Banco Central de Timor-Leste (BCTL).
Benefรญsiu husi kriasaun Banku Nasionรกl Dezenvolvimentu mak povu tomak bele asesu ba kapitรกl sira neโebรฉ eziste.
โ๐๐๐ง๐ค๐ฎ ๐ง๐โ๐ ๐ค๐ซ๐ข๐ ๐๐ ๐๐ฆ๐ ๐ก๐จ๐ญ๐ฎ ๐๐๐ฅ๐ ๐ข๐ก๐ ๐๐ฌ๐๐ฌ๐ฎ ๐ค๐ซรฉ๐๐ข๐ญ๐ฎ, ๐ง๐จ ๐ฆรณ๐ฌ ๐๐๐ฅ๐ ๐๐ฃ๐ฎ๐๐ ๐ฉ๐ซ๐จ๐ฃ๐๐ญ๐ฎ ๐ฌ๐ข๐ซ๐ ๐ง๐โ๐๐รฉ ๐ก๐๐ฅ๐จ ๐ก๐จ ๐ฌ๐ฎ๐ฌ๐ญ๐๐ง๐ญรก๐ฏ๐๐ฅ, ๐ง๐จ ๐ฆ๐จ๐ฌ ๐๐ฃ๐ฎ๐๐ ๐ก๐จ๐๐ข ๐ค๐ซ๐ข๐ ๐ซ๐๐ฌ๐๐ข๐ญ๐ ๐๐จ๐ฎ๐ง ๐ข๐๐ ๐๐ ๐๐ฌ๐ญ๐๐๐ฎ.โ
BNDTL nia natureza mak hanesan instituisaun finanseira ida ba krรฉditu deโit, la iha depรณzitu, no Banku Nasional Komรฉrsiu Timor-Leste, hanesan banku komersiรกl ida mak bele halo depรณzitu.
๐๐ซ๐จ๐ฌ๐๐ฌ๐ฎ ๐๐จ๐ซ๐ฆรก๐ฅ ๐ก๐๐ซ๐ข๐ข ๐๐๐ง๐ค๐ฎ ๐๐๐ฌ๐ข๐จ๐งรก๐ฅ ๐๐๐ณ๐๐ง๐ฏ๐จ๐ฅ๐ฏ๐ข๐ฆ๐๐ง๐ญ๐ฎ ๐๐ข๐ฆ๐จ๐ซ-๐๐๐ฌ๐ญ๐ ๐ง๐ข๐๐ง ๐ก๐๐กรบ ๐ก๐จ ๐๐ฉ๐ซ๐จ๐ฏ๐๐ฌ๐๐ฎ๐ง ๐ก๐จ๐ฌ๐ข ๐๐จ๐ง๐ฌ๐๐ฅ๐ฅ๐ฎ ๐๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญ๐ซ๐ฎ, ๐๐ ๐๐๐ณ๐จ๐ฅ๐ฎ๐ฌ๐๐ฎ๐ง ๐ค๐จ๐ง๐-๐๐ ๐ฉ๐ฅ๐๐ง๐ฎ ๐๐ฌ๐๐ฎ๐ง ๐๐ ๐ค๐ซ๐ข๐๐ฌ๐๐ฎ๐ง ๐๐๐ง๐ค๐ฎ ๐ง๐โ๐. ๐๐๐ณ๐จ๐ฅ๐ฎ๐ฌ๐๐ฎ๐ง ๐ง๐โ๐ ๐ก๐๐ญ๐๐ง ๐๐ฉ๐ซ๐จ๐ฏ๐๐ฌ๐๐ฎ๐ง ๐ข๐ก๐ ๐ซ๐๐ฎ๐ง๐ข๐๐ฎ๐ง ๐๐ฌ๐ญ๐ซ๐๐จ๐ซ๐๐ข๐งรก๐ซ๐ข๐ ๐ข๐ก๐ ๐ฅ๐จ๐ซ๐จ๐ง ๐๐ ๐๐ฎ๐ฅ๐๐ง ๐๐๐ข๐ฎ ๐ญ๐ข๐ง๐๐ง ๐๐๐๐, ๐ง๐จ ๐๐๐ญ๐๐ซ๐ฆ๐ข๐ง๐ ๐๐ฌ๐ญ๐ซ๐ฎ๐ญ๐ฎ๐ซ๐ ๐ฃ๐๐ซรก๐ฅ ๐ข๐ง๐ฌ๐ญ๐ข๐ญ๐ฎ๐ข๐ฌ๐๐ฎ๐ง ๐๐ฎ๐ญ๐ฎ๐ซ๐ฎ ๐ง๐ข๐๐ง.
Iha mandatu IV Governu Konstitusionรกl nia objetivu, ho inisiativa ida neโe, atu hametin setรณr privadu. Liutรกn, programa Governu ida-ne’e nian subliรฑa faktu katak setรณr privadu nu’udar parseiru esensiรกl iha dezenvolvimentu nasionรกl “tanba nia hamosu rikusoin no empregu iha li’ur hosi atividade no estrutura sira Estadu nian.”
Komponente importante ida maka harii banku ida ne’ebรฉ bele kria liรฑa krรฉditu ida ne’ebรฉ enkoraja no estimula emprezรกriu nasionรกl sira hodi kumpri sira nia knaar nu’udar parseiru dezenvolvimentu Governu nian”.
Iha tempu neโebรฉ nasaun komprometidu no promove dezenvolvimentu nasionรกl, importante atu enkoraja investimentu pรบbliku.
Oras neโe daudaun Timor-Leste iha banku komersiรกl estranjeiru sira halaโo operasaun iha territรณriu nasionรกl hanesan: BRI (Indonรฉziu), Caixa Geral de Depรณsitos (portugรฉs), no Mandiri (Indonรฉziu).
Governu nia objetivu hodi kria Banku Nasionรกl Dezenvolvimentu laโรณs atu kompete ho banku estranjeiru sira-neโe, maibรฉ atu komplementa asesu ba krรฉditu ba empreza rai-laran sira.
๐๐ฎ๐ง๐โ๐ ๐ฆรณ๐ฌ, ๐ฌ๐จ๐ซ๐ฎ๐ฆ๐ฎ๐ญ๐ฎ ๐๐จ๐ง๐ฌ๐๐ฅ๐ฅ๐ฎ ๐๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญ๐ซ๐ฎ ๐ง๐ข๐๐ง ๐ข๐ก๐ ๐ฅ๐จ๐ซ๐จ๐ง ๐๐ ๐๐ฎ๐ฅ๐๐ง-๐ฃ๐ฎ๐ฅ๐ฅ๐ฎ ๐ญ๐ข๐ง๐๐ง ๐๐๐๐, ๐๐ฉ๐ซ๐จ๐ฏ๐ ๐ฆรณ๐ฌ ๐ฉ๐ซ๐จ๐ฃ๐๐ญ๐ฎ ๐๐๐ค๐ซ๐๐ญ๐ฎ-๐๐๐ข ๐ง๐โ๐๐รฉ ๐ค๐ซ๐ข๐ ๐๐๐ง๐ค๐ฎ ๐๐๐ฌ๐ข๐จ๐งรก๐ฅ ๐๐๐ณ๐๐ง๐ฏ๐จ๐ฅ๐ฏ๐ข๐ฆ๐๐ง๐ญ๐ฎ ๐๐ข๐ฆ๐จ๐ซ-๐๐๐ฌ๐ญ๐, ๐.๐ (๐๐๐๐๐), ๐ง๐โ๐๐รฉ ๐๐ฉ๐ซ๐๐ณ๐๐ง๐ญ๐ ๐ก๐๐ฆ๐ฎ๐ญ๐ฎ๐ค ๐ก๐จ๐ฌ๐ข ๐๐๐๐ข๐ง๐๐ญ๐ ๐๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญ๐ซ๐ฎ ๐๐ฅ๐๐ง๐๐๐ฆ๐๐ง๐ญ๐ฎ ๐ง๐จ Investimentu ๐๐ฌ๐ญ๐ซ๐๐ญรฉ๐ฃ๐ข๐ค๐ฎ, ๐๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญ๐ซ๐ ๐
๐ข๐ง๐๐ง๐ฌ๐ ๐ง๐จ ๐๐ข๐ฌ๐-๐๐ซ๐ข๐ฆ๐๐ข๐ซ๐ฎ- ๐๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญ๐ซ๐ฎ ๐ง๐จ ๐๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญ๐ซ๐ฎ ๐๐จ๐จ๐ซ๐๐๐ง๐๐รณ๐ซ ๐๐ ๐๐ฌ๐ฎ๐ง๐ญ๐ฎ ๐๐ค๐จ๐งรณ๐ฆ๐ข๐ค๐ฎ.
BNDTL hanesan instituisaun finanseira ida ho kapitรกl pรบbliku neโebรฉ eskluzivu, ho personalidade jurรญdika no autonomia administrativa, finanseira no patrimoniรกl, neโebรฉ nia objetivu atu apoia investimentu produtivu no hasaโe kreximentu ekonรณmiku sustentรกvel paรญs nian.
Tuir diploma neโebรฉ daudaun neโe aprova, BNDTL iha misaun atu kompleta falla merkadu nian iha asesu ba finansiamentu mรฉdiu no tempu naruk, promove solusaun adekuada ba nesesidade komunidade emprezariรกl timoroan, liuliu iha setรณr neโebรฉ konsidera estratรฉjiku, hanesan agrikultura, indรบstria transformadora, turizmu, infraesrutura no servisu sosiรกl sira.
Banku neโe bele mรณs halaโo funsaun iha jestaun fundus estratรฉjikus, tuir mandatu Governu nian, nuneโe asegura ninia sustentabilidade iha futuru no neutralidade orsamentรกl.
Diploma neโe estabelese mรณs katak kapitรกl sosiรกl inisiรกl neโebรฉ fiksa iha dolar amerikanu millaun 30, neโebรฉ Estadu maka subskreve tomak.







