๐•๐ข๐ฌ๐ž โ€“ ๐rimeiru – ๐Œinistru ๐ฅ๐š๐ง๐ฌ๐š ๐ฌ๐ข๐ฌ๐ญ๐ž๐ฆ๐š ๐๐ข๐ฃ๐ข๐ญ๐š๐ฅ๐ข๐ณ๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐ฅ๐ข๐ฌ๐ž๐ง๐ฌ๐ข๐š๐ฆ๐ž๐ง๐ญu ๐ข๐ง๐๐ฎ๐ฌ๐ญ๐ซ๐ขรก๐ฅ ๐ง๐จ ๐ฅ๐ข๐ฏ๐ซ๐ฎ ๐ซ๐ž๐ค๐ฅ๐š๐ฆ๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐ค๐จ๐ง๐ฌ๐ฎ๐ฆ๐ข๐รณ๐ซ

Image

Vise – Primeiru – Ministru no Ministru Koordenadรณr ba Assuntu Ekonรณmiku, Ministru Turizmu no Ambiente, Francisco Kalbuadi Lay, halo ona lansamentu ba sistema dijitalizasaun lisensiamentu industriรกl no livru konsumidรณr sira atu apoia dezenvolvimentu emprezariรกl sira hodi bele kontribui diโ€™ak liu-tan ba prosesu dezenvolvimentu iha setรณr ekonomia ho diโ€™ak no lais liu-tan.

โ€œ๐ˆ๐๐š-๐ง๐ž’๐ž ๐ฆ๐š๐ซ๐ค๐š ๐ฉ๐จ๐ง๐ญ๐ฎ ๐ฏ๐ข๐ซ๐š๐ฃ๐ž๐ง ๐ข๐๐š, ๐ข๐ก๐š ๐ข๐ญ๐š-๐ง๐ข๐š ๐ž๐ฌ๐Ÿ๐จ๐ซ๐ฌ๐ฎ ๐ค๐จ๐ฅ๐ž๐ญ๐ข๐ฏ๐ฎ ๐š๐ญ๐ฎ ๐ž๐ฌ๐ญ๐ข๐ฆ๐ฎ๐ฅ๐š ๐ญ๐ซ๐š๐ง๐ฌ๐Ÿ๐จ๐ซ๐ฆ๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐ž๐ค๐จ๐งรณ๐ฆ๐ข๐ค๐š, ๐ค๐ซ๐ข๐š ๐จ๐ฉ๐จ๐ซ๐ญ๐ฎ๐ง๐ข๐๐š๐๐ž๐ฌ ๐›๐š ๐ข๐ญ๐š-๐ง๐ข๐š ๐ฉ๐จ๐ฏ๐ฎ, ๐ง๐จ ๐ก๐š๐ซ๐ข’๐ข ๐Ÿ๐ฎ๐ง๐๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐ข๐๐š ๐›๐š ๐ค๐ซ๐ž๐ฑ๐ข๐ฆ๐ž๐ง๐ญ๐ฎ ๐ข๐ง๐๐ฎ๐ฌ๐ญ๐ซ๐ขรก๐ฅ ๐ข๐ก๐š ๐ข๐ญ๐š-๐ง๐ข๐š ๐ซ๐š๐ข๐ง ๐๐จ๐›๐ž๐ง,โ€ ๐•๐ข๐ฌ๐ž – ๐๐ซ๐ข๐ฆ๐ž๐ข๐ซ๐ฎ – ๐Œ๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญ๐ซ๐ฎ ๐ง๐จ ๐Œ๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญ๐ซ๐ฎ ๐Š๐จ๐จ๐ซ๐๐ž๐ง๐š๐รณ๐ซ ๐›๐š ๐€๐ฌ๐ฌ๐ฎ๐ง๐ญ๐ฎ ๐„๐ค๐จ๐งรณ๐ฆ๐ข๐ค๐ฎ, ๐Œ๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญ๐ซ๐ฎ ๐“๐ฎ๐ซ๐ข๐ณ๐ฆ๐ฎ ๐ง๐จ ๐€๐ฆ๐›๐ข๐ž๐ง๐ญ๐ž, ๐…๐ซ๐š๐ง๐œ๐ข๐ฌ๐œ๐จ ๐Š๐š๐ฅ๐›๐ฎ๐š๐๐ข ๐‹๐š๐ฒ ๐ก๐š๐ญ๐จโ€™๐จ ๐š๐ฌ๐ฌ๐ฎ๐ง๐ญ๐ฎ ๐ง๐žโ€™๐ž ๐๐ฎ๐ซ๐š๐ง๐ญ๐ž ๐ก๐š๐ญ๐จโ€™๐จ ๐๐ข๐ฌ๐ค๐ฎ๐ซ๐ฌ๐ฎ ๐ข๐ก๐š ๐ฌ๐ž๐ซ๐ž๐ฆ๐จ๐ง๐ข๐š ๐ฅ๐š๐ง๐ฌ๐š๐ฆ๐ž๐ง๐ญ๐ฎ ๐ฌ๐ข๐ฌ๐ญ๐ž๐ฆ๐š ๐๐ข๐ฃ๐ข๐ญ๐š๐ฅ๐ข๐ณ๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐›๐š ๐ฅ๐ข๐ฌ๐ž๐ง๐ฌ๐ข๐š๐ฆ๐ž๐ง๐ญ๐ฎ ๐ข๐ง๐๐ฎ๐ฌ๐ญ๐ซ๐ขรก๐ฅ ๐ง๐จ ๐ฅ๐ข๐ฏ๐ซ๐ฎ ๐ซ๐ž๐ค๐ฅ๐š๐ฆ๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐ข๐ก๐š ๐ž๐๐ข๐Ÿรญ๐ฌ๐ข๐ฎ ๐Œ๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญรฉ๐ซ๐ข๐ฎ ๐Š๐จ๐ฆรฉ๐ซ๐ฌ๐ข๐ฎ ๐ง๐จ ๐ˆ๐ง๐รบ๐ฌ๐ญ๐ซ๐ข๐š ๐ข๐ก๐š ๐…๐จ๐ฆ๐ž๐ง๐ญu-๐ƒรญ๐ฅ๐ข, ๐Š๐ข๐ง๐ญ๐š, ๐Ÿ‘๐Ÿ ๐‰๐ฎ๐ฅ๐ฅ๐ฎ ๐Ÿ๐ŸŽ๐Ÿ๐Ÿ“.

โ€œHanesan ita hotu atene, dezenvolvimentu industriรกl maka pilรกr-xave ida ba ekonomia modernu ida. Ba Timor-Leste, iha-ne’ebรฉ ita kontinua viajen hosi rekuperasaun pรณs-konflitu ba dezenvolvimentu sustentรกvel no diversifikasaun ekonรณmika, estabelesimentu sistema lisensiamentu industriรกl ida neebรฉ klaru no transparente, ne’e oportunu no esensiรกl.โ€

โ€œ๐‹๐ข๐ฌ๐ž๐ง๐ฌ๐ข๐š๐ฆ๐ž๐ง๐ญ๐ฎ ๐ข๐ง๐๐ฎ๐ฌ๐ญ๐ซ๐ขรก๐ฅ ๐ฅ๐š’รณ๐ฌ ๐๐ž’๐ข๐ญ ๐ค๐จ๐ง๐š-๐›๐š ๐ซ๐ž๐ ๐ฎ๐ฅ๐š๐ฆ๐ž๐ง๐ญ๐ฎ ๐ง๐ฎ๐ง๐ž’๐ž ๐ฆรณ๐ฌ, ๐ค๐จ๐ง๐š- ๐›๐š ๐ค๐ซ๐ข๐š ๐š๐ฆ๐›๐ข๐ž๐ง๐ญ๐ž ๐ž๐ฌ๐ญ๐ซ๐ฎ๐ญ๐ฎ๐ซ๐š๐๐ฎ ๐ข๐๐š ๐ข๐ก๐š ๐ง๐ž’๐ž๐›รฉ ๐ข๐ง๐ฏ๐ž๐ฌ๐ญ๐ข๐ฆ๐ž๐ง๐ญ๐ฎ ๐›๐ž๐ฅ๐ž ๐›๐ฎ๐ซ๐š๐ฌ ๐ก๐จ ๐ฌ๐ž๐ซ๐ญ๐ž๐ณ๐š ๐ฅ๐ž๐ รก๐ฅ ๐ง๐จ ๐ข๐ง๐ฌ๐ญ๐ข๐ญ๐ฎ๐ข๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐ ๐จ๐ฏ๐ž๐ซ๐ง๐ฎ ๐ฌ๐ข๐ซ๐š ๐›๐ž๐ฅ๐ž ๐ฌ๐ž๐ซ๐›๐ข๐ฌ๐ฎ ๐ข๐ก๐š ๐š๐ฅ๐ขรฑ๐š๐ฆ๐ž๐ง๐ญ๐ฎ ๐ก๐จ๐๐ข ๐š๐ฉ๐จ๐ข๐š ๐๐ž๐ณ๐ž๐ง๐ฏ๐จ๐ฅ๐ฏ๐ข๐ฆ๐ž๐ง๐ญ๐ฎ ๐ž๐ฆ๐ฉ๐ซ๐ž๐ณ๐š ๐ฌ๐ข๐ซ๐š ๐ง๐ข๐š๐ง ๐ก๐จ ๐ฌ๐ฎ๐ฌ๐ญ๐ž๐ง๐ญ๐š๐›๐ข๐ฅ๐ข๐๐š๐๐ž ๐ง๐จ ๐ค๐จ๐ง๐ญ๐ซ๐ข๐›๐ฎ๐ข ๐ก๐จ ๐ฌ๐ข๐ ๐ง๐ข๐Ÿ๐ข๐ค๐š๐ญ๐ข๐ฏ๐ฎ ๐ฅ๐ข๐ฎ๐ญรก๐ง ๐›๐š ๐ž๐ค๐จ๐ง๐จ๐ฆ๐ข๐š ๐ง๐š๐ฌ๐ข๐จ๐งรก๐ฅ.โ€

Ita imajina setรณr industriรกl ida ne’ebรฉ la f’รณ deโ€™it kontribui ba PIB (Produtu Internu Brutu) maibรฉ mรณs transforma no hadia kualidade moris – liuhosi kria empregu ne’ebรฉ di’ak. dezenvolve abilidade sira, no hari kadeia valรณr domรฉstiku sira ne’ebรฉ hamenus dependรฉnsia ba importasaun no hasa’e produtividade nasionรกl, Ida-ne’e tuir objetivu sira ne’ebรฉ trasa ona iha Planu Estratฤ—jiku Dezenvolvimentu no Planu Rekuperasaun Ekonรณmika Timor-Leste.

Aproveita mรณs iha momentu ida-ne’e, ha’u hakarak hato’o ha’u nia apresiasaun sinsera ba Ministรฉriu Komรฉrsiu no Indรบstria, iha lideransa Ministru Filipus Nino Pereira no ekipa tรฉknika tomak ne’ebรฉ servisu maka’as hodi prepara enkuadramentu legรกl, administrativu, no prosedimentu sira ne’ebรฉ apoia sistema lisensiamentu ida-ne’e.

Ita-boot sira-nia serbisu reflete espรญritu servisu pรบbliku no konstrusaun nasaun nian neebรฉ Timor-Leste presiza tebes. Ita-boot sira tau ona baze ba buat ruma ne'ebรฉ sei forma nasaun nia futuru ekonรณmiku la'รณs de'it liuhosi politika, maibรฉ liuhosi oportunidade reรกl sira ba ita-nia negรณsiu sira no traballadรณr sira iha terrenu. Ita mรณs tenke agradese ba ita-nia parseiru dezenvolvimentu no parte interesada sira husi setรณr privadu, ne'ebรฉ sira-nia feedback no kooperasaun atu asegura katak sistema neebรฉ ita lansa ohin ne’e responde ba nesesidade indรบstria nian no aliรฑa ho prรกtika diak internasionรกl sira.

Ida-ne’e maka inรญsiu atu ita implementa enkuadramentu lisensiamentu ida-ne’e, mai ita asegura katak sistema ne’e asesivel, efisiente, no transparente nafatin.

Mai ita servisu atu hamenus burokrasia ne’ebรฉ la nesesรกriu enkuantu mantein padraun sira ne’ebรฉ proteje ita-nia ambiente, promove traballu ne’ebรฉ justu, no garante seguransa no sustentabilidade.

Aleinde ne’e, mai ita harii kultura ida ne’ebรฉ maka’as kona-ba kooperasaun interministeriรกl atu nune’e lisensiamentu industriรกl integradu ho planeamentu ba utilizasaun rai, regulamentu ambientรกl, administrasaun fiskรกl, no promosaun investimentu. Ita-nia instituisaun sira tenke serbisu la’รณs iha silos, maibรฉ iha koordenasaun, atu nune’e ita kria ekosistema ida ne’ebรฉ la’o ho di’ak no apoiu ba dezenvolvimentu industriรกl.

Ita mรณs tenke komunika ho ativu ho ita-nia ema no emprezรกriu lokรกl, investidรณr sira, no komunidade,atu nune’e sira bele komprende oportunidade, ne’ebรฉ disponivel no responsabilidade sira ne’ebรฉ envolve.
Nu’udar Vise Primeiru Ministru no Ministru Koordenadรณr ba Asuntu Ekonรณmiku no Ministru Turizmu no Ambiente hau reafirma ha’u-nia apoiu tomak ba ajenda ida-ne’e.

Atu taka, haโ€™u bolu partes interesadas hotu-hotu, husi governu, setรณr privadu, sosiedade sivรญl, no sivรญl, no ita-nia parseirus internasionรกl sira, atu servisu hamutuk hodi implementa rejime lisensiamentu ida-ne’e no haburas era foun industrializasaun responsรกvel iha Timor-Leste.

Mai ita garante katak lansamentu ohin nian sai hanesan fundasaun ba prosperidade aban nian.
Iha fatin hanesan, Ministru Komรฉrsiu no Indรบstria, Filipus Ninio Pereira konsidera ohin foin ba dala uluk iha Timor-Leste halo lansamentu ba iha lisensiamentu setoriรกl indรกstria ninian.

โ€œ๐‹๐ข๐ ๐š ๐ก๐จ ๐ฉ๐ซ๐จ๐ ๐ซ๐š๐ฆ๐š ๐ ๐จ๐ฏ๐ž๐ซ๐ง๐ฎ ๐š๐ญ๐ฎรก๐ฅ ๐ข๐ก๐š รก๐ซ๐ž๐š ๐ข๐ง๐รบ๐ฌ๐ญ๐ซ๐ข๐š ๐ก๐จ ๐ฌ๐ข๐ฌ๐ญ๐ž๐ฆ๐š ๐Ÿ๐จ๐ฎ๐ง ๐๐ข๐ฃ๐ข๐ญ๐š๐ฅ๐ข๐ณ๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐ง๐ข๐ง๐ข๐š๐ง, ๐ญ๐š๐ง๐›๐š ๐ข๐ญ๐š ๐ข๐ก๐š ๐ž๐ซ๐š ๐›๐š ๐ข๐ก๐š ๐ญ๐ซ๐š๐ง๐ฌ๐Ÿ๐จ๐ซ๐ฆ๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐๐ข๐ฃ๐ข๐ญรก๐ฅ ๐ง๐จ ๐ฉ๐ซรก๐ญ๐ข๐ค๐š ๐ฆรณ๐ฌ ๐ก๐ฎ๐ฌ๐ข ๐ ๐จ๐ฏ๐ž๐ซ๐ง๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐๐ขโ€™๐š๐ค ๐ง๐ข๐š๐ง. ๐‡๐จ ๐ฉ๐š๐ซ๐ญ๐ข๐ฉ๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐ก๐ฎ๐ฌ๐ข ๐ฌ๐ž๐ญรณ๐ซ ๐จ๐ข๐จ๐ข๐ง, ๐จ๐ก๐ข๐ง ๐ฆรณ๐ฌ ๐Œ๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญรฉ๐ซ๐ข๐ฎ ๐Š๐จ๐ฆ๐ž๐ซ๐ฌ๐ข๐ฎ ๐ง๐จ ๐ˆ๐ง๐๐ฎ๐ฌ๐ญ๐ซ๐ข๐š ๐ฅ๐š๐ง๐ฌ๐š ๐ฆรณ๐ฌ ๐ฅ๐ข๐ฏ๐ซ๐ฎ ๐ซ๐ž๐ค๐ฅ๐š๐ฆ๐š๐ฌ๐š๐ฎ๐ง ๐›๐š ๐ค๐จ๐ง๐ฌ๐ฎ๐ฆ๐ข๐รณ๐ซ ๐ฌ๐ข๐ซ๐š.โ€

Governante neโ€™e hatutan, sistema manual durante neโ€™e difikulta tebes konsumidor atu halo reklamasaun ba sira nia direitu maske sira hatene atu keixa. (konsumidor venda produtu ho valor US$ 1.00 iha munisipiu โ€“ custu transporte mai MCI ka AIFAESA โ€“ tempu โ€“ prefere la halo keixa).

Ho prezensa sistema dijitalizasaun neโ€™e sei fo benefisiu ba konsumidor fasil atu asesu iha tempu naran de’it no iha fatin naran deit. Prosesu rezolusaun keixa ne’ebรฉ lalais no transparente liu. Fasilidade hodi halo monitorizasaun ba estatutu keixa. Benefisiu ba governo mak aumenta efisiรฉnsia iha jestaun keixa, dadus estruturadu ba anรกlize no planeamentu polรญtika, no hasa’e konfiansa pรบbliku ba servisu governu nian.

Objetivu prinsipรกl ba digitalizasaun reklamasaun konsumidรณr mak atu aumenta aksesibilidade ba konsumidรณr sira, hafasil konsumidรณr sira bele halo reklamasaun iha kada tempu no iha neโ€™ebรฉ deโ€™it (liuhosi website), aumenta inkluzaun ba ema iha รกrea remota.

Hamosu efisiรฉnsia no velozidade katak, simplifika prosesu trata reklamasaun liuhosi sistema automatiku, reduz tempu atu prosesu no resolve reklamasaun.

Dijitalizasaun neโ€™e mรณs atu assegura transparรฉnsia no responsabilidade neโ€™e katak, fasilita konsumidรณr atu bele asesu ba reklamasaun sira iha tempu reรกl. Fรณ audit digital atu fasilita monitorizasaun no responsabilizasaun. Iha mรณs fortalese kolekta no anรกlize dadus hodi fasilita kolekta dadus atu ajuda formulasaun polรญtika, anรกlize tendรชncia, no identifika problema merkadu, no uza dadus atu aumenta kapasidade fiskalizasaun no regulasaun.
Sistema dijitalizasaun neโ€™e mรณs atu reduz pezu administrativa.

0Shares

Ajenda

Asesu informasaun relasiona ajenda MCAE nian

Informasaun seluk ne'รฉbe iha relasaun