Vise-Primeiru-Ministru no Ministru Koordenadรณr ba Asuntu Ekonรณmiku, Ministru Turizmu no Ambiente, Francisco Kalbuadi Lay, konsidera ACIAR (Australian Centre for International Agricultural Research) sai sentrรกl atu harii sistema agrรญkola ida neโebรฉ modernu, produtivu, no sustentรกvel iha Timor-Leste.
โ๐๐ก๐ ๐๐ข๐ฆ๐จ๐ซ-๐๐๐ฌ๐ญ๐, ๐๐ ๐ซ๐ข๐ค๐ฎ๐ฅ๐ญ๐ฎ๐ซ๐ ๐ฅ๐โรณ๐ฌ ๐ฌ๐๐ซv๐ข๐ฌ๐ฎ ๐๐โ๐ข๐ญ, ๐ข๐๐-๐ง๐โ๐ ๐ฆ๐๐ค ๐ข๐ญ๐-๐ง๐ข๐ ๐ฉ๐จ๐ฏ๐ฎ ๐ง๐ข๐ ๐ซ๐๐๐ง-๐ฆ๐จ๐ซ๐ข๐ฌ ๐ง๐จ ๐ข๐ญ๐-๐ง๐ข๐ ๐๐ค๐จ๐ง๐จ๐ฆ๐ข๐ ๐ง๐ข๐ ๐ซ๐ฎ๐ข๐ง-๐ค๐จ๐ญ๐ฎ๐ค. ๐๐๐-๐ง๐’๐ ๐รณ ๐ฌ๐๐ซ๐๐ข๐ฌ๐ฎ ๐๐ ๐ฆ๐๐ข๐จ๐ซ๐ข๐ ๐ข๐ญ๐-๐ง๐ข๐ ๐ฌ๐ข๐๐๐๐๐ฎ๐ง ๐ฌ๐ข๐ซ๐, ๐๐ฉ๐จ๐ข๐ ๐๐๐ฆรญ๐ฅ๐ข๐ ๐ง๐จ ๐ค๐จ๐ฆ๐ฎ๐ง๐ข๐๐๐๐ ๐ฌ๐ข๐ซ๐, ๐ง๐จ ๐ฌ๐๐ข ๐ก๐๐ง๐๐ฌ๐๐ง ๐ฑ๐๐ฏ๐ ๐๐ ๐ข๐ญ๐-๐ง๐ข๐ ๐ค๐ซ๐๐ฑ๐ข๐ฆ๐๐ง๐ญ๐ฎ ๐ง๐จ ๐ฌ๐๐ ๐ฎ๐ซ๐๐ง๐ฌ๐ ๐๐ข-๐ก๐๐ง. ๐๐ญ๐-๐ง๐ข๐ ๐๐จ๐ฏ๐๐ซ๐ง๐ฎ ๐ก๐๐ซ๐๐ ๐๐ ๐ซ๐ข๐ค๐ฎ๐ฅ๐ญ๐ฎ๐ซ๐ ๐ก๐๐ง๐๐ฌ๐๐ง ๐ฉ๐ซ๐ข๐จ๐ซ๐ข๐๐๐๐ ๐ข๐๐. ๐๐๐-๐ง๐’๐ ๐ฌ๐๐ง๐ญ๐ซรก๐ฅ ๐๐ญ๐ฎ ๐ก๐๐ฆ๐๐ง๐ฎ๐ฌ ๐ค๐ข๐๐ค, ๐ก๐๐๐ข’๐ ๐ง๐ฎ๐ญ๐ซ๐ข๐ฌ๐๐ฎ๐ง, ๐๐ฃ๐ฎ๐๐ ๐๐ฆ๐ ๐๐ญ๐ฎ ๐๐๐๐ฉ๐ญ๐ ๐๐ ๐ฆ๐ฎ๐๐๐ง๐ฌ๐ ๐ค๐ฅ๐ข๐ฆรก๐ญ๐ข๐ค๐, ๐ง๐จ ๐ ๐๐ซ๐๐ง๐ญ๐ ๐ค๐ซ๐๐ฑ๐ข๐ฆ๐๐ง๐ญ๐ฎ ๐ข๐ง๐ค๐ฅ๐ฎ๐ณ๐ข๐ฏ๐ฎ. ๐๐๐ข๐รฉ ๐ข๐ญ๐ ๐ฅ๐๐๐๐ฅ๐ ๐ก๐๐ฅ๐จ ๐ข๐๐-๐ง๐สผ๐ ๐ฆ๐๐ฌ๐๐ค.
๐๐จรฑ๐๐ฌ๐ข๐ฆ๐๐ง๐ญ๐ฎ, ๐ฉ๐๐ฌ๐ค๐ข๐ณ๐, ๐ง๐จ ๐ฌ๐๐ซ๐๐ข๐ฌ๐ฎ ๐ข๐ก๐ ๐๐ค๐ข๐ฉ๐ ๐ง๐’๐๐รฉ ๐๐๐๐๐ ๐๐จ๐ซ๐ง๐๐ฌ๐ ๐ข๐ฆ๐ฉ๐จ๐ซ๐ญ๐๐ง๐ญ๐ ๐ญ๐๐๐๐ฌ ๐ก๐จ๐๐ข ๐๐ฃ๐ฎ๐๐ ๐๐ฆ๐ข ๐๐ญ๐ข๐ง๐ฃ๐ข ๐จ๐๐ฃ๐๐ญ๐ข๐ฏ๐ฎ ๐ฌ๐ข๐ซ๐-๐ง๐โ๐,โ ๐๐ข๐ฌ๐ – ๐๐ซ๐ข๐ฆ๐๐ข๐ซ๐ฎ-๐๐ข๐ง๐ข๐ฌ๐ญ๐ซ๐ฎ ๐ก๐๐ญ๐จโ๐จ ๐๐ฌ๐ฎ๐ง๐ญu ๐ง๐โ๐ ๐ฅ๐ข๐ฎ ๐ก๐ฎ๐ฌ๐ข ๐ง๐ข๐ ๐๐ข๐ฌ๐ค๐ฎ๐ซ๐ฌ๐ฎ ๐ข๐ก๐ ๐๐ฏ๐๐ง๐ญ๐ฎ ๐ก๐๐ญ๐ฎ๐๐ฎ ๐ฉ๐ซ๐จ๐ ๐ซ๐๐ฆ๐ ๐๐๐๐๐ ๐ง๐ข๐๐ง ๐ง๐โ๐๐รฉ ๐ก๐๐ฅ๐โ๐จ ๐ข๐ก๐ ๐๐ฅ๐ข๐ณ๐๐๐๐ญ๐ก ๐๐จ๐จ๐ฆ-๐๐ข๐ญ๐ฒ ๐, ๐๐๐ง๐ฅ๐๐ฎ๐๐ง๐, ๐รญ๐ฅ๐ข, ๐ฅ๐จ๐ซ๐จ๐ง ๐๐ ๐๐ ๐จ๐ฌ๐ญu ๐๐๐๐.
Tuir Vise-Primeiru Ministru, enkontru neโe destaka dalan oioin ne’ebรฉ ACIAR ajuda ona Timor-Leste iha tinan 25 nia laran. Hamutuk ho instituisaun lokรกl sira, universidade sira, traballadรณr estensaun sira, no agrikultรณr sira, ACIAR ajuda ona hadi’a saรบde rai nian, diversidade ai-horis nian, kuidadu pekuรกria nian, kadeia valรณr sira, jestaun pรณs-kolleta nian, no agrikultura ne’ebรฉ foka ba nutrisaun.
Rezultadu sira klaru: agrikultรณr sira uza prรกtika sira ne’ebรฉ di’ak liu, peskizadรณr lokรกl sira hetan abilidade sira, no instituisaun sira sai forte no iha kapasidade liutรกn. Ida-ne’e hatudu katak siรฉnsia, parseria, no propriedade lokรกl bele nakfilak dezafiu sira ba oportunidade sira.
Nuโudar Vise Primeiru Ministru, โ๐ก๐โ๐ฎ ๐ก๐๐ค๐๐ซ๐๐ค ๐ฌ๐ฎ๐๐ฅ๐ขรฑ๐ ๐ค๐๐ญ๐๐ค ๐๐๐๐๐ ๐ง๐ข๐ ๐ฌ๐๐ซv๐ข๐ฌ๐ฎ ๐ฌ๐๐ข ๐ฌ๐๐ง๐ญ๐ซรก๐ฅ ๐๐ญ๐ฎ ๐ก๐๐ซ๐ข๐ข ๐ฌ๐ข๐ฌ๐ญ๐๐ฆ๐ ๐๐ ๐ซรญ๐ค๐จ๐ฅ๐ ๐ข๐๐ ๐ง๐โ๐๐รฉ ๐ฆ๐จ๐๐๐ซ๐ง๐ฎ, ๐ฉ๐ซ๐จ๐๐ฎ๐ญ๐ข๐ฏ๐ฎ, ๐ง๐จ ๐ฌ๐ฎ๐ฌ๐ญ๐๐ง๐ญรก๐ฏ๐๐ฅ ๐ข๐ก๐ ๐๐ข๐ฆ๐จ๐ซ-๐๐๐ฌ๐ญ๐. ๐๐จ๐ฏ๐๐ซ๐ง๐ฎ ๐๐ข๐ฆ๐จ๐ซ-๐๐๐ฌ๐ญ๐ ๐ก๐๐ข๐ง ๐๐ญ๐ฎ ๐ค๐จ๐ง๐ญ๐ข๐ง๐ฎ๐ ๐ฉ๐๐ซ๐ฌ๐๐ซ๐ข๐ ๐๐๐ฌ๐ข๐ค ๐ข๐๐-๐ง๐โ๐, ๐ก๐จ๐๐ข ๐ ๐๐ซ๐๐ง๐ญ๐ ๐ค๐๐ญ๐๐ค ๐ค๐๐๐ ๐ฉ๐ซ๐จ๐ฃ๐๐ญ๐ฎ ๐รณ ๐๐๐ง๐๐รญ๐ฌ๐ข๐ฎ ๐๐ ๐ข๐ญ๐-๐ง๐ข๐ ๐๐ ๐ซ๐ข๐ค๐ฎ๐ฅ๐ญรณ๐ซ ๐ฌ๐ข๐ซ๐ ๐ง๐จ ๐ค๐จ๐ฆ๐ฎ๐ง๐ข๐๐๐๐ ๐ซ๐ฎ๐ซรก๐ฅ ๐ฌ๐ข๐ซ๐.โ
Vise-Primeiru Ministru mรณs hakarak agradese ba ema hotu ne’ebรฉ ajuda organiza eventu ida-ne’e, ekipa tรฉkniku sira, peskizadรณr sira, instituisaun sira, no ekipa nasaun ACIAR nian.
โ๐๐ญ๐-๐๐จ๐จ๐ญ ๐ง๐ข๐ ๐ฌ๐๐ซ๐ฏ๐ข๐ฌ๐ฎ ๐ฆ๐๐ค๐’๐๐ฌ ๐ก๐๐ญ๐๐ง ๐๐ฉ๐ซ๐๐ฌ๐ข๐๐ฌ๐๐ฎ๐ง ๐๐จ๐จ๐ญ. ๐๐จ ๐ข๐๐-๐ง๐’๐, ๐ก๐’๐ฎ ๐ง๐ข๐ ๐จ๐ง๐ซ๐ ๐๐จ๐จ๐ญ ๐๐ญ๐ฎ ๐จ๐๐ข๐ฌ๐ข๐๐ฅ๐ฆ๐๐ง๐ญ๐ ๐ฅ๐จ๐ค๐ ๐๐ข๐ญ๐ซ๐ข๐ง๐ ๐๐ซ๐จ๐ ๐ซ๐๐ฆ๐ ๐๐๐๐๐ ๐ง๐ข๐๐ง. ๐๐’๐ฎ ๐ก๐๐ข๐ง ๐ค๐๐ญ๐๐ค ๐๐ฆ๐ ๐ก๐จ๐ญ๐ฎ ๐ข๐ก๐ ๐๐ฏ๐๐ง๐ญ๐ฎ ๐ข๐๐ ๐ง๐’๐๐รฉ ๐ฆ๐๐ค๐ ๐รณ ๐๐ฎ๐๐ง ๐ง๐จ ๐ข๐ง๐ฌ๐ฉ๐ข๐ซ๐๐รณ๐ซ. ๐๐๐ข ๐ข๐ญ๐ ๐๐ฉ๐ซ๐๐ง๐๐ ๐ก๐ฎ๐ฌ๐ข. ๐๐๐-๐ข๐๐๐ค, ๐ฌ๐๐ฅ๐๐๐ซ๐ ๐ข๐ญ๐-๐ง๐ข๐ ๐ฉ๐ซ๐จ๐ ๐ซ๐๐ฌ๐ฎ, ๐ง๐จ ๐ค๐จ๐ง๐ญ๐ข๐ง๐ฎ๐ ๐ฌ๐๐ซ๐ฏ๐ข๐ฌ๐ฎ ๐ก๐๐ฆ๐ฎ๐ญ๐ฎ๐ค ๐๐ ๐๐ข๐ฆ๐จ๐ซ-๐๐๐ฌ๐ญ๐ ๐ข๐๐-๐ง๐โ๐๐รฉ ๐๐จ๐ซ๐ญ๐ ๐ฅ๐ข๐ฎ, ๐ง๐จ ๐ฌ๐๐ ๐ฎ๐ซ๐ฎ ๐๐ ๐๐ข-๐ก๐๐ง.โ
Australian Centre for International Agricultural Research (ACIAR), nia serbisu mak hasa’e produtividade serbisu to’os nian ba produsaun sustentรกvel, produtu nutrisaun, no seluk tan.
Iha aprezentasaun programa ACIAR nian neโe hetan partisipasaun husi Embaixadora Austrรกlia iha Timor-Leste, Caitlin Wilson, Adjuntu Embaixadรณr Austrรกlia iha Timor-Leste, Edward Wilkinson, Ministru Agrikultura, Pekuรกria, Peska, no Floresta, Marcos da Cruz, Profesora Wendy Umberger, CEO husi ACIAR, bainaka distintu sira, reprezentante parseiru dezenvolvimentu, reprezentante Governu no sosiedade sivรญl.